A’dan Z’ye KARABAĞ Dosyası

A’dan Z’ye KARABAĞ DOSYASI 

Güney Kafkasya’nın temel sorunu çözüldü. Azerbaycan, hedeflerine birer birer ulaşıyor. Bunu akıllıca ve uzun vadeli bir plan doğrultusunda gerçekleştiriyor. Bir sonraki hedef Zengezur koridorunun açılması. Ermenistan ile yapılan her türlü görüşme Karabağ Ermenileri konusunda kitleniyordu.

24 saatte hedefine ulaşan son terörle mücadele operasyonunun sonucunda Ermeni ayrılıkçıların silah bırakması ve Ermenistan Silahlı Kuvvetleri unsurlarının Rus Barış gücü bölgesinden çekilmeye rıza göstermesi ile birlikte Ermenistan’ın sürekli olarak öne sürdüğü “Karabağ Ermenileri kartı” elinden kesin bir biçimde alınmış oldu. Azerbaycan ve Türk Dünyası adına bir başka tarihi zafer olan bu zafer, onlarca yıldır Ermeni aklının ütopik iddialarını sürdüren dünya çapındaki büyük aktörlerin güçlü baskısına rağmen Azerbaycan tarafından kazanılmıştır.

Azerbaycan’ın Yevlah şehrinde, Azerbaycan hükümetinin temsilcileri ile Karabağ’daki Ermeni toplumunun temsilcileri arasında görüşmeler yapıldı; bu temsilciler bu görüşmenin yapılmasını ve bu tür temasları aylarca reddetmişti. Görüşmede, taraflar arasında entegrasyon süreci ele alındı. Azerbaycan’ın teklifi üzerine tarafların bir araya geleceği zirvenin Yevlah şehrinde yapılacak olması ise ayrı bir önem taşıyor. Çünkü 1988 yılında ilk Ermenistan ablukası Yevlah’ta başlamıştı ve işgalin zemini hazırlanmıştı. 

Bu diyalog, Ağdam-Hankendi yolunun açılmasıyla birlikte Karabağ’ın Ermeni sakinlerinin Azerbaycan’a yeniden entegrasyonu yönünde bir başka adımı temsil etmektedir. Ve bu aşama Karabağ Ermenilerinin geleceği açısından belirleyici aşamalardan biridir. Çünkü bu aşamada Karabağ Ermenilerinin son tercihlerini yapmaları gerekiyor: Azerbaycan’da kalmak ve ülkenin zenginliği olan diğer etnik azınlıklar gibi burada tam bir vatandaş olarak yaşamak ya da Azerbaycan topraklarını terk etmek. 

Azerbaycan yetkilileri Yevlah toplantısında şunu belirtti: “Bayrağımız altında, yasalarımız altında ve pasaportlarımızla kalmaya karar verenlere Bakü, toplum yaşamına tam katılım sözü veriyor. Ayrıca Karabağ Ermenileri, ülkemizin tüm bölgelerini kapsayan geniş sosyal programlardan, bugün kurtarılmış topraklarımızda, Karabağ ve Doğu Zengezur’da uygulanan büyük ölçekli projelerden yararlanacaktır.” 

Azerbaycan’ın Karabağ bölgesinin Ermeni sakinlerinin temsilcileri, sosyal ve insani konuların görüşülmesi kapsamında acil yakıt ihtiyacının olduğunu belirtti. Aynı zamanda gıda konusunda insani yardım da istediler. Toplantının ardından Karabağ’ın Ermeni nüfusunun temsilcilerinin çağrısı olumlu karşılandı. Özellikle anaokulları ve okulların ısıtma sistemlerine ivedilikle yakıt sağlanması, acil sağlık ve itfaiye ihtiyaçlarının karşılanması ve diğer insani yardımların sağlanması planlanıyor. Bir sonraki toplantının yakın gelecekte yapılması konusunda anlaşmaya varıldı. 

Bakü sözcüsü Elçin Amirbekov, Yevlah’taki müzakerelerin Bakü ile Erivan arasında barış anlaşmasının imzalanmasına yol açabileceğini belirtti. Anlaşma taslağının zaten Ermenistan’a iletildiğini vurguladı. Amirbekov: “Ermenistan ile Erivan arasındaki barış anlaşması taslağı, uluslararası hukukun öngördüğü beş ana noktadan oluşuyor. Bu belgenin en önemli noktalarından biri iki devlet arasındaki karşılıklı saygıdır; her iki taraf da bu prensibe bağlılığını teyit etmiştir.”

Taslak anlaşma, devletler arasındaki sınırlara saygının yanı sıra iki ülkenin egemenliğinin ve toprak bütünlüğünün tanınmasını da öngörüyor. Ayrıca belgede tarafların birbirlerinin iç işlerine karışmadıkları da beyan ediliyor. Amirbekov: “Ermeni tarafına bir barış anlaşması taslağı sunduk ve şimdi onların yanıtını bekliyoruz. Ermenilerin Karabağ topraklarından geri gönderilmesine gelince, bu anlaşmanın dayandığı prensip bu değil, zira bu Azerbaycan’ın iç meselesidir.”

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev de şunları söyledi: “Bölgemizden uzak ama kendi siyasi gündemlerini sürdüren, Ermeni halkını araç olarak kullanan, onları sömüren, deyim yerindeyse zor zamanlarda onlara ihanet eden güçlerin, dolandırıcıların, yolsuzluk yapan siyasetçilerin bizi geride bırakmasını öneriyoruz. Dünyanın öbür ucunda oturup bize asılsız ithamlarda bulunanlar bizi rahat bıraksın, Güney Kafkasya rahat nefes alsın. Güney Kafkasya yüzyıllardır çekişmelerin, savaşların ve kanlı çatışmaların mekanı olmuştur. Yeterli! Bunu talep ediyoruz ve bir kez daha ifade etmek istiyorum ki, Ermeni devletinin dün ve bugün gösterdiği tavır bize umut veriyor. Azerbaycan ve Ermenistan’ın aralarındaki sorunları çözeceği, barış anlaşması imzalayacağı günün çok uzak olmadığı umudunu veriyor.”

Aliyev ayrıca şunları vurguladı: “Ama aynı zamanda şunu da söylemeliyim ki, bize küçümseyerek bakan, topraklarımıza göz diken, başarılarımızı sindiremeyenler, “demir yumruğun” yerinde olduğunu ve her zaman da yerinde olacağını asla unutmasınlar! Kimse bizimle dikta ve ültimatom diliyle konuşamaz! Bunu hiç kimse unutmasın! Karabağ’ın Azerbaycan olduğunu da hiç kimse unutmasın!” 

Paşinyan, Ermeni ayrılıkçıların açıklamalarını yalanladı. Paşinyan: “Karabağ meselesi Ermenistan’daki iç entrikalara alet ediliyor” dedi.

Gelinen aşamada, Ermenistan Silahlı Kuvvetlerinin birlikleri Azerbaycan topraklarından çıkıyor, militan gruplar dağılıyor. Azerbaycan sınırları içerisindeki ve barış gücü görev alanlarındaki tüm Ermeni ordusu askerleri ve militanları silahlarını bırakıyor, mevzilerini terk ediyor ve teslim oluyor. 

Ağır silahların teslimi de dahil olmak üzere Ermenilerin silahsızlanması, Rus barış güçleriyle koordineli olarak yürütülüyor. Ermeni Silahlı Kuvvetleri kalıntılarının ve Ermeni ayrılıkçı militanların silahsızlandırılması, Ermenistan-Azerbaycan anlaşması açısından son derece önemli bir olaydır. 

Azerbaycan sınırları içerisinde saldırgan silahlı Ermeni milliyetçilerinin varlığı, Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki savaş sonrası ilişkilerin olumlu ilerlemesinin ana caydırıcısıydı. Artan genel gerilim ve insani konuların siyasallaşması, Ermeni yetkililerin gerçekten acil sorunları çözmeyi ertelemesine neden oldu.

Ermeni Diasporasının da Karabağ Ermenilerini dünya çapında siyasallaştırması ve yürüttüğü propaganda da hem Ermenistan hem de Karabağ’daki Ermeni milliyetçilerinin olmaz hayallerinin peşinden koşmalarını bir süre daha sürdürmelerine neden oldu. 

Bu durum 2. Karabağ Savaşı (44 Günlük Savaş) sonrasında varılan Ermeni-Azaerbaycan anlaşmasının maddelerinin uygulanmasının önündeki en önemli engel olmuştur. Artık Hankendi Ermenileri konusu nihayet Ermeni-Azerbaycan anlaşmasının gündeminden çıkarıldı. 

Erivan’ın artık Azerbaycan’ın içişlerine müdahale edebileceği hiçbir şey kalmadı. Şimdi artık Erivan’ı asıl ilgilendiren şey; Zengezur koridorunun açılması, sınırın net bir şekilde belirlenmesi, yıkım için tazminat ödenmesi, Azerbaycan’daki Ermeni mültecilerin Ermenistan’a geri gönderilmesi ve barış anlaşmasının imzalanması konusunda müzakerelere devam etmesidir.

Zengezur da Azerbaycan’dır. Zaten Azerbaycan’dı.

Yazıyı Hazırlayan Petrol Müh.Cemal Aslan’a teşekkürler