AR-GE Kanunu bir çok desteği ve teşviği beraberinde getiriyor

Türk Halkları Medeniyeti Vakfı Proje Koordinatörü Erkan AYAN; iki ay önce yürürlüğe giren Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunu yer alan düzenlemeleri değerlendirdi ve  aşağıda yer alan ana başlıklar halinde sınıflandırıp hukuki terim ve kanuni ifadelerden arındırarak anlattı.

1.Ar-Ge Merkezleri (5746 sayılı Kanuna Tabi Yapılar; TÜBİTAK ve Benzeri Kamu Fonlu Projeler ve Teknogirişim Sermeye Desteği) Kapsamındaki Değişiklikler

2.Teknopark (4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri) Kanunu Kapsamında Değişiklikler

3.Üniversite- Sanayi İşbirliğinin Geliştirilmesi Kapsamında Değişiklikler

4.Diğer Destek ve Teşvikler

1. Ar-Ge Merkezleri (5746 sayılı Kanuna Tabi Yapılar; TÜBİTAK ve Benzeri Kamu Fonlu Projeler ve Teknogirişim Sermaye Desteği) Kapsamındaki Değişiklikler

1.1. “Tasarım” Hayatımıza Giriyor!!!

5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun’da tasarım faaliyetlerinin de desteklenmesi için gerekli değişiklikler yapılmış, bu kapsamdaki tüm destek, teşvik, indirim ve istisnaların “Tasarım Faaliyetleri” için de uygulanabilir olması hedeflenmiştir. (Kanun Madde 26 ve 27)

1.2. Ar-Ge Merkezleri Kar Merkezi Oluyor!!!

1. Siparişkapsamında Ar-Ge tanımı 5746 sayılı Kanuna eklenmiş ve ilerde yapılacak düzenlemelerin alt yapısı hazırlanmıştır. Bu kapsamda çok ciddi ve radikal bir değişiklik getirilmiştir; Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerine sipariş proje verilmesi halinde, Ar-Ge Merkezi’nde ilgili proje kapsamında uygulanacak Ar-Ge indiriminin %50’si Merkezde kalan %50’si ise siparişi veren tarafından kullanılabilecektir. Bu değişiklik sayesinde hem firmaların Ar-Ge bölümleri kar merkezi haline dönüşecek hem de ekonomimizde ORTAK PROJE yapma ve çözüm üretme, ELELE VERME kasları hızla gelişecektir diye umuyoruz. Maalesef ki bugüne kadar bu ekonomide işbirliği kaslarımızı hiç iyi geliştirememiştik. Ancak hükümetimiz bu kasın gelişimi için en uygun egresiz/antreman malzemelerinden birini bu vergi indirim maddesi ile geliştirdi ve ekonomimizin kullanımına sundu. Artık sanayicimizin, üreticilerimizin Ar-Ge/Proje işbirlikleri manasında motivasyonları çok daha sıcak ve etkin olacaktır. Daha önceki temaslarımızda firmalarımızın Ar-Ge Bölüm yöneticilerinden duyduğumuz “Üst yönetimimiz bizi SADECE gider -masraf merkezi olarak görüyor, kar geliştirme etkimizi net ortaya koyamıyoruz bu da özellikle yıllık bütçelerde bizi çok zorluyor.” sıkıntıları kısa-orta vadede önemli düzeyde ortadan kalkacaktır. Yine bu uygulama sayesinde öz kaynak ile finanse edilen Ar-Ge projelerinde artış olacağını tahmin edebiliyoruz.   (Kanun Madde 28- 9. Fıkra)
2. Tasarım merkezleri için de Ar-Ge indirimibenzer bir şekilde uygulanabilir hale getirilmiştir. Ayrıca bazı Ar-Ge Merkezleri ve bazı tasarım merkezleri için Bakanlar Kurulunca belirlenecek kriterlere kapsamında bir önceki yıla göre artan Ar-Ge harcama tutarının %50’sinin ek olarak indirme dâhil edileceği ifade edilerek ilgili Ar-Ge ve tasarım harcamalarındaki artış özendirilmiştir.(Kanun Madde 28- a bendi)

1.3. Gelir Vergisi Teşvik Oranları Artıyor!!!

5746 sayılı Kanun kapsamındaki Ar-Ge, destek ve tasarım personelleri için gelir vergisi teşvik oranları arttırılmıştır. (Kanun Madde 1)

1. Doktoralı olan ve Temel Bilimlerden (Matematik, Fizik, Kimya ve Biyoloji) birinde en az yüksek lisans derecesine sahip olanlar için %95
2. Yüksek lisanslı olanlar ile temel bilimler alanlarından birinde lisans derecesine sahip olanlar için %90
3. Diğerleri için % 80 olarak değiştirilmiştir.

1.4. Ar-Ge Merkezleri için Gerekli Personel Sayı Sınırı Düşürülebilecek!!!

Farklı sektörlerde daha az Ar-Ge personeli ile faaliyet gösteren Ar-Ge merkezleri kurulmasının önünü açmak amacıyla çalıştırılması gerekli asgari Ar-Ge personeli sayısı 30’dan 15’e düşürülebilecek ve bu kapsamda özellikle ilaç, tıbbi cihaz, tohumculuk, gıda ve biyoteknoloji gibi alanlarda faaliyet gösteren firmaların Ar-Ge merkezi kurması özendirilecektir. Kanun tasarısında Ar-Ge merkezi tam zamana eş değer personel sayısını 15’e kadar indirmeye Bakanlar Kurulu’na yetki verilmiştir. Konunun sunuluşundan bunu sektörler itibariyle Bakanlar Kurulumuzun kısa sürede kullanacağını anlıyoruz. (Kanun Madde 29)

1.5. Proje Kapsamında Ar-Ge ve Tasarım Merkezi Dışında Geçirilen Süreler İstisnaya Tabi Olacak!!!

Ar-Ge ve tasarım merkezinde yürütülen projelerle doğrudan ilgili olmak şartıyla bölge dışında geçirilen süreler karşılığında elde edilen ücretlerin tamamı istisna kapsamına alınabilecektir. Bunun için Ar-Ge ve tasarım merkezi yönetiminden onay alınması ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na önceden bilgi verilmesi gerekecektir. (Kanun Madde 28)

1.6. Temel Bilimlerden (TB) Mezun Personeller için Ar-Ge Merkezlerine Ücret Desteği Geliyor!!!

Ar-Ge Merkezlerine çok kritik bir diğer destek de istihdam edecekleri TB mezunu personeller için gelecektir. Temel bilimlerden en az lisans düzeyinde mezun olanlara Ar-Ge dünyasında yeni iş imkânları getirilmektedir.

TB lisans ve üstü mezunlarını çalıştıran Ar-Ge Merkezlerine, her bir personel için iki yıl için asgari brüt ücret tutarında hibe desteği getirilmiştir. Bu destekten faydalanan TB mezun Ar-Ge personelinin sayısı aylık bazdaki toplam Ar-Ge personel sayısının %10’nunu geçemeyecektir. 2016 yılı için örneğin 10 TB mezunu Ar-Ge personeli çalıştıran bir Ar-Ge Merkezine 156.000,00 TL hibe niteliğinde ödeme yapılacaktır. (Kanun Madde 28- 10.Fıkra)

1.7. Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinde Öğretim Üyesi İstihdamına İzin Veriliyor!!!

Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde tam ve yarı zamanlı olarak öğretim elemanı çalıştırabilmekle ilgili detaylar netleştirilmiş ve bu imkân hem çok genişletilmiş hem de teşvik edilmiştir. Bu tasarı yürürlüğe girdikten sonra Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde tam zamanlı görevlendirilen öğretim üyelerinin geçirdikleri süreler, tam zaman eşdeğer Ar-Ge veya tasarım personeli hesaplamasında da dikkate alınacaktır. (Kanun Madde 28-11. Fıkra)

1.8. Girişimcilere Sermaye Desteği Artıyor !!!

1. Teknogirişim Sermaye Desteği Artıyor: Teknogirişim sermaye desteği sektörler, iş kolları ve teknoloji alanları itibariyle Bakanlığın yetkisi ile 000,00 TL‘ye kadar çıkarılabilecektir.(Kanun Madde 28)
2. Teknogirişim Firmalarına Yatırım Yapan Kişi/Kurumlara Vergi İndirimi:Teknogirişim Sermayesi desteği ile kurulan firmalara sermaye sağlayan kişi/ kurumlar için, yaptıkları sermaye yatırımlarını ilgili yıla ait vergi matrahından indirebilme imkânı getirilmiştir. Bu uygulamanın Ar-Ge ve teknoloji projelerinin ticarileşme ve globalleşme önündeki en büyük engel olarak görünen finansman yetersizliği ve mentorlük boşluğunun ortadan kalkacağını ve ilgili firmaların ölüm vadisinden hızlıca çıkarak, ülkemiz için kazanımı yüksek geri dönüşler sağlayacağını düşünüyoruz. Reel sektör firmalarının bu avantaj sayesinde teknoloji ve Ar-Ge firmaları ile ortak ve entegre çözümler üretme istekleri çokça artacaktır. Bu sayede önümüzdeki 2-3 yıl içinde projelerin ticarileşmesi ve/veya globalleşmesi konusunda çok ciddi bir artış gözleneceğini şimdiden net olarak ifade edebiliriz. Bu yeni teşvik maddesi; ülkemizdeki proje-yatırım-globalleşme dinamiklerinde çok ciddi, köklü ve olumlu bir değişime neden olacaktır.   Yine bu vergi istisnası, çok kritik bir özel sektör Ar-Ge harcama eşiği olan “Öz kaynaklar ile yapılan Ar-Ge Projeleri”nin hızla artmasını sağlayacaktır.  Bu yeni teşvik maddesinin uygulama detayları netleşip sahada içselleştirildiğinde hızla KURUMSAL MELEK YATIRIMCILAR doğacak ve Ar-Ge teknoloji projelerine gerçek manada MELEK dokunuşu yapacaklardır diye düşünüyoruz. (Kanun Madde 28)

1.9. Ar-Ge Projeleri için Gümrük Vergisi İstisnası Getiriliyor !!!

5746 sayılı Kanun kapsamında yürütülen Ar-Ge ve tasarım projelerinin daha kısa sürede ve daha düşük maliyetle tamamlanarak ticarileşmeye hazır hale gelmesi için proje kapsamında yurt dışından yapılacak alımların gümrük vergisi, her türlü fon, damga vergisi ve harçtan müstesna tutulması mümkün hale getirilmiştir. (Kanun Madde 28)

2. 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri (TGB) Kanunu Kapsamında Değişiklikler

2.1. TGB içindeki Teknoloji Şirketlerine Doğrudan Sermaye Desteği

5746 sayılı Kanun kapsamında kurulan Teknogirişimci firmalara olduğu gibi TGB içerisinde yer alan şirketlere de doğrudan girişim sermayesi sağlayan firmalara vergi indiriminden yararlanma kolaylığı sağlanacaktır. Bu desteğe konu projelerin finansmanında kullanılmak üzere gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri tarafından sağlanan sermaye desteklerinin beyan edilen gelirin veya kurum kazancının %10’unu ve öz sermayenin %20’sini aşmayan kısmı, kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılır. İndirim konusu yapılacak tutar yıllık olarak 500.000,00 Türk Lirasını aşamayacaktır.(Kanun Madde 15)

2.2. Proje Kapsamında TGB Dışında Geçirilen Süreler İstisnaya Tabi Olacak

Proje kapsamında bölge dışında geçirilen süreler karşılığında elde edilen ücretlerin tamamı yönetici şirketin onayı ile gelir vergisi stopaj desteği, SGK ve damga vergisi teşvikine tabi olabilecek. Ayrıca TGB içerisinde yer alan işletmelerde yüksek lisans yapanlar için 1,5 yıl, doktora yapanlar için de 2 yılı geçmemek üzere bölge dışında geçirilen sürelere ilişkin ücretler Bakanlar Kurulunca belirlenecek oran dikkate alınarak gelir vergisi stopaj teşvikine tabi tutulacaktır. (Kanun Madde 14)

2.3. İhtisas Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kurulacak!!!

Bilişim, sağlık, biyoteknoloji, nanoteknoloji, savunma, uzay, havacılık vb. öncelikli ve stratejik sektörlerde İhtisas (Tematik) Teknoloji Geliştirme Bölgeleri’nin hayata geçirilerek bu bölgelerin 4691 sayılı Kanun kapsamındaki KDV istisnası olmak üzere tüm destek, teşvik, muafiyet ve istisnalardan yararlanılabilmesi sağlanacaktır. (Kanun Madde 6, Madde 13)

2.4. Tanımlar Netleşiyor!!!

Tasarım, Tasarım Faaliyeti, Tasarım Projesi, Tasarım Personeli ve Ar-Ge Projesi gibi kanun kapsamında olmayan ve daha önce net olarak tanımlanmadığı için gri alanlarda bulunan tanımlar yapılmış ve bu tanımlara kanun içerisinde yer verilmiştir. Ayrıca TGB içerisinde yer alan firmaların tasarım faaliyetleri de Ar-Ge faaliyetleri gibi, 4691 sayılı Kanun kapsamındaki tüm destek, teşvik, indirim ve istisnalardan yararlandırılabilecektir. (Kanun Madde 8, 11, 14)

2.5. Gümrük Vergisi İstisnası Getiriliyor!!!

4691 sayılı Kanun kapsamında yürütülen Ar-Ge ve tasarım projelerinin daha kısa sürede ve daha düşük maliyetle tamamlanarak ticarileşmeye hazır hale gelmesi için proje kapsamında yurt dışından yapılacak alımların gümrük vergisi, her türlü fon, damga vergisi ve harçtan müstesna tutulması mümkün hale getirilmiştir. (Kanun Madde 13)

3. Üniversite- Sanayi İşbirliğinin Geliştirilmesi Kapsamında Değişiklikler

Genel anlamda üniversite öğrencileri, akademisyenler, öğretim görevlileri için birçok konuda yenilikler getirilmiş, bilim insanlarının Türkiye’nin bilim kurulu olan TÜBİTAK ve KOSGEB tarafından da desteklenmesi, ödüllendirilmesi kolaylaştırılmıştır. (Kanun Tasarısı Madde 2 ve 7) Üniversite- Sanayi işbirliğinde kritik bir viraj olan Ar-Ge projelerinde görevlendirilen öğretim görevlilerinin bu görevleri karşılığında elde ettikleri ücret gelirlerinden yapılan kesinti azalacak, gelirin %85’i öğretim elemanında kalacaktır. (Kanun Madde 5)

4. Diğer Destek ve Teşvikler

4.1. Yabancı Çalışanlar: Ar-Ge faaliyetlerinde çalıştırılacak yabancı uyruklu teknik personele avantaj ve kolaylık getirilecek mevzuat alt yapı çalışmaları yapılmıştır. Bu kapsamda Türkiye’deki faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi önemli olan yabancılara süresiz çalışma izni başvuruları BST Bakanlığı olumlu görüşü üzerine karara bağlanacaktır.  (Kanun Madde 20)

4.2. Kamu ihalelerinde yenilik ve teknoloji transferi faaliyetlerini destelemek için off-set şartı kaldırılmıştır. (Kanun Madde 16)

4.3. Teknolojik Ürün Deneyim (TÜR) Belgesi

Kamu ihalelerinde avantaj sağlayan TÜR Deneyim Belgesi, daha önce sadece kamu kurumu tarafından desteklenmiş bir Ar-Ge projesi sonucu ortaya çıkmış veya TGB’de geliştirilmiş bir ürün için alınabiliyorken artık öz kaynak ile geliştirilmiş Ar-Ge ürünlerinin de TÜR Deneyim Belgesi alabilmesi için Bakanlığa yetki verilmiştir. Bizce çok kritik ve etkili bir gelişme olan TÜR’deki bu yenilik yakından takip edilmelidir. (Kanun Madde 17)

4.4. Bilişim Sektöründe Standardizasyon ve Yetkilendirme

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’de yapılan değişiklikle Bilişim sektörü alanında yapılacak kamu alımlarında kullanılacak standartları Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı belirleyecek. Bu değişiklikle bilişim firmalarının özellikle kamu alanında önü açılacak diye anlıyoruz. Sektör için önemli bir boşluk bakanlık tarafından doldurulurken yerli bilişim firmaları büyük ölçüde desteklenecek ve yetkinliklerinin artırılması sağlanacaktır diye düşünüyoruz. Bilişim firmalarının bu gelişmeleri çok yakından takip etmelerini tavsiye ederiz. (Kanun Madde 30)

Türk Halkları Medeniyeti Vakfı Proje Koordinatörü Erkan AYAN “Ar-Ge mevzuatlarında önemli değişikliklere imza atan, destek ve teşviklerin kapsamını genişleten, yakın zamanda da yasalaşan söz konusu kanuni değişiklikleri ile bilgi ekonomisine geçişimizi hızlandıracak yeniliklerin hepimize hayırlı olmasınız diliyorum.” Dedi.