Karacaören I ve II Baraj Gölleri Havza Koruma Planı ve Özel Hüküm Belirlenmesi Projesi Askıya Çıkan Özel Hükümler ve Koruma Bölgeleri Haritası Üzerindeki SDÜ Eğirdir Su Ürünleri Fakültesi Görüşleri
İçme ve Kullanma Suyu Kaynağı Olarak Kullanılan Karacaören I ve II Baraj Gölleri Havza Koruma Planı ve Özel Hüküm Belirlenmesi Projesi
Askıya Çıkan Özel Hükümler ve Koruma Bölgeleri Haritası Üzerindeki SDÜ Eğirdir Su Ürünleri Fakültesi Görüşleri 04.09.2014 Isparta
Karacaören I ve II Baraj Gölleri Havzası Özel Hükümleri Konu, Madde/Bentleri (M/B) ile Değerlendirme Görüşler ve Öneriler
| Konu M/B | Değerlendirme, Görüşler ve Öneriler |
| Amaç M/1 | Karacaören I ve II Baraj Gölleri yapım ve kullanım amaçları kasıtlı olarak daraltılıp sadece içme-kullanma suyu teminine indirgenmiş. Fiili kullanım amaçları göz ardı edilmiştir. Tarımsal sulama, Taşkın önleme, Elektrik üretimi, balıkçılık, su ürünleri yetiştiriciliği, su sporları ve turizm ifadeleri amaca eklenmelidir. |
| Tanımlar M/3 | Göl Aynası tanımı hatalı, teknik ve hukuki açıdan karmaşaya neden oluyor. Yapılan tanım göl aynasını değil, Limnoloji bilimi tarafından da tanımlandığı gibi gölün maksimum yüzey alanını ifade eder. Göl aynası ise göl yüzeyi içinde her zaman su bulunan, sazlık kamışlık, bataklık konumundaki yerlerin dışındaki göl yüzeyi için kullanılan/anlaşılan bir terimdir. Bu özel hükümlerdeki göl aynası ise tamamen teorik, varsayılan-hayal edilen bir alanı ifade etmektedir. Bu alan beklide hiç gerçekleşmemiştir. Daha önceki özel hükümlerde kriter olarak kullanılan kıyı-kenar çizgisi tanımına ise nedense bu hükümlerde hiç yer verilmemiştir. |
| Göl yeşil kuşaklama Alanı: Göl için 45 m dereler için 15 m olarak tanımlanmış. Aynı alanlar için Beyşehir gölünde 30 ve 10 m verilmiş. Bu fark nereden doğuyor? Bilimsel teknik gerekçesi nedir? | |
| Göl Koruma Alanı 255 m belirlenmiş. Aynı alan Beyşehir gölünde 270 m belirlenmiş Bu fark nereden doğuyor? Bilimsel teknik gerekçesi nedir? | |
| Jeolojik tabanlı I. Derece koruma alanı tanımında yer alan 50 lt/sn debisi ortalama mı? Maksimum mu? Minimum mu? Hangi mevsim ve aydaki debi? Belirsiz. Sondaj kuyusu besleme alanı nasıl belirlenecek?, somut ve ölçülebilir değil, 50 kişiye su sağlayan kuyu tanımı da ölçülebilir ve nesnel değil. | |
| İyi tarım uygulaması çoğul olacak ve tanım yetersiz. Tanımın şu şekilde olması (ki GTHB bu tanımı kullanıyor) önerilir. “ Çevre, insan ve hayvan sağlığına zarar vermeyen bir tarımsal üretimin yapılması, doğal kaynakların korunması, tarımda izlenebilirlik ve sürdürülebilirlikle gıda güvenliğinin sağlanması amacıyla yapılan tarımsal üretim modelinin uygulanması” | |
| Özel hükümlerde bir çok yerde geçtiği halde Organik Tarım tanımına yer verilmemiş. Organik tarımın anlaşılabilir, kabul görmüş bir tanımı özel hükümlere eklenmelidir. | |
| Kovada havzası havza sınırları dışında değil neden ayrı tanımlandı? Belki Karacaören I-II nin bir alt havzası konumunda ve üzerinde çalışılan havza ile bire bir ve sürekli bağlantı halinde? | |
| Havzada bulunan ve kirletme etkisi olabilecek restoran, dinlenme tesisi, lokanta vb. tesisler neden tanımlanmamış ve hükümler getirilmemiş? | |
| “Ticari Amaçlı Hayvancılık İşletmesi: 50 adet büyükbaş veya 100 adet küçükbaş hayvandan daha fazla hayvan yetiştiren tarımsal işletme” olarak tanımlanmakta. Peki 49 adet büyükbaş hayvan 99 adet küçükbaş hayvan yetiştiren işletme hangi kategoride değerlendirilecek? Çünkü bu tanım özel hükümlerde birçok yaptırım ve yasaklamayı beraberinde getiriyor? | |
| Zati İhtiyaç: Ticari bir kazanç elde etmeksizin bir ailenin et ve süt gereksinimini asgari düzeyde karşılayacak sayıda yetiştirilmesine ilgili idare tarafından izin verilen büyükbaş ve küçükbaş hayvan sayısı olarak tanımlanıyor. Zati ihtiyacı kim belirleyecek? Sadece zati ihtiyaç için ( eti sütü için) hayvan yetiştiren kimse kaldı mı artık? Tavuk işletmesi veya balık üretim çiftliği kurmak istersek sınırlama nedir? Bu tanımdan vazgeçilmelidir. Günümüz şartlarına uygun, kirletme etkisine göre tanımlanan sayılar üzerinde durulmalıdır. Aksi taktirde özel hükümlerde yer alan kurallar uygulanamaz, ciddi rahatsızlık ve adaletsizliklere yol açar. Bu özel hükümler bir büyükbaş hayvanın çevresel etkisini 2 küçükbaşa eşit tutuyor. Böyle bir değerlendirmenin bilimsel ve mantıksal dayanağı nedir? | |
| M/6 | Bu protokolde geçmesi beklenen “hangi Baraj Gölünden su alınacağı” kararı özel hükümlere işlenmelidir. |
| M/9 | Hastaneler de radyoktif atıklar üretiyor, havzada hastane yapılması da yasaklanacak mı? |
| M/13 | Bu konudaki fiili durum nasıl bertaraf edilecek? Kim/hangi kurum tarafından? |
| M/22 | “Havza genelinde mevcut sanayi tesislerinde kapasite artışı yapılmasına izin verilmez” hükmü getirilmiş. Çevreye hiçbir zararı olmayan, Karacaören I ve II BG ne atık su vermeyen, suyu kirletmeyen bir teknolojiyi kullanmaya başlayan, gerekli tedbirleri alan sanayi tesisleri için bu yasak neden getiriliyor? Bölgede gerekçesi asla ortaya konulmadan sanayi durduruluyor, Isparta ve Burdur illeri ve ilçelerinin gelişmesi ve artan nüfusa istihdam nasıl sağlanacak? Bu kısıtlamaya bireysel olarak sanayiciler STK olarak ta Ticaret sanayi odaları nasıl evet diyecekler? Mevcut tesislere kapasite arttırma izni vermeyen bu özel hükümler yeni tesis kurulması durumunda hangi uygulamaları yapacaklar? Bu özel hüküm kesinlikle uygulanamaz, kaldırılmalı veya illerin ekonomik durumları, sanayi ihtiyaçları gözden geçirilerek değiştirilmelidir. |
| M/23 | Havza genelinde İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünce teknik olarak uygun bulunması durumunda, başta Boğazova olmak üzere Balkırı, Eyüpler, Tepeli, Hacıramazanlar, Çiftlik, Yukarı Gökdere ve Kırıntı’da 3 yıl içinde organik tarıma geçilecektir. Deniliyor; Organik tarıma geçilemez ise ne olacak? Yaptırımı nedir? Organik tarıma nasıl geçilecek TÜBİTAK MAM mı bunu gerçekleştirecek? Teknik bir çalışma, üniversite ve tarım kuruluşlarıyla koordinasyon yapılmadan böyle bir kısıtlama özel hükümler arasına nasıl olup ta konuluyor? Bu özel hüküm kaldırılmalı, kritik düzeyde kirletme yaptığı bilimsel olarak tespit edilen sahalar için “iyi tarım uygulamaları” teşvik edilmelidir. |
| M/31 | Valilikler bir yıl içinde bu özel hükmü nasıl yerine getirecekler? |
| M/35 | Madencilik Faaliyetleri İçin Arazi Rehabilitasyonu Projelerinin 6 ay içinde hazırlanması zorunludur. Bu faaliyeti kim? Hangi bütçe ile ve 6 ay içinde gerçekleştirecektir.? Uygulanamaz özel hükümden kaldırılmalıdır. |
| M/36 a,b,c,d | Madencilikle ilgili bu uygulamaları kim yapacak? Bu amaçla öngörülen finansman kaynağı ve mevzuat nedir? Madencilikle ilgili kamu birimleri ve sektörle bu konularda bir koordinasyon, fikir alış verişi yapıldı mı? Bu madde ve bentleri uygulanamaz ve gerçekleştirilemez görünüyor, peki özel hükümler içine neden konuluyor? |
| M/37 | Kullanım suyunu Karacaören 1 Baraj Gölü’ne boşalan akarsulara deşarj eden karada kurulu yeni su ürünleri yetiştiriciliği tesisi açılmasına ve ilave kapasite artışına, tam kapalı devre yetiştiricilik sistemleri dışında, izin verilmez. Karacaören 2 Baraj Gölü’ne boşalan akarsularda 2015 yılı sonu itibariyle su ürünleri yetiştiriciliği faaliyetlerine izin verilmez. Havza ve bölge için önemli bir ekonomik sektör, istihdam kaynağı, döviz girdisi, sosyoekonomik gelişme kaldıracı olan kültür balıkçılığı hiçbir bilimsel teknik gerekçe gösterilmeden donduruluyor, yeni tesisler kurulması engelleniyor. Bu kabul edilemez bir özel hükümdür. Alabalık yetiştiriciliğinde teknik ve ekonomik olarak tam kapalı devre yetiştiricilik yapılamayacağı da zaten bilinen bir gerçektir. Bu özel hüküm kaldırılmalı ve Karacaören I BG ne katılan sular üzerinde en azından uzak mesafeli koruma alanı >1000 m ile havza sınırı arasında kalan alanda hem tesis kurulmasına hem de kurulu tesislerin modernleşmesi ve kapasite artışına izin verilmelidir. Bu tesislerin Baraj gölü üzerinde çevresel etkisi varsa, bilimsel olarak ortaya konulmuş ise kamuoyuna açıklanmalıdır. Yoksa bu tesislerden kurulu olanlar kapanmaya mahkum edilecek, yeni tesis kurulumu da mümkün olmayacaktır. Karacaören II BG ne boşalan akarsular üzerinde kurulu tesisler kapatılacak ise bu tesisler için alternatif üretim yerleri gösterilmelidir. |
| M/44 | Göl içerisine arıtılmış olsa dahi doğrudan atıksu deşarjına izin verilmez. Isparta Merkez ilçe, Eğirdir ilçesi, Sav Beldesi, Burdur Ağlasun ilçeleri evsel ve endüstriyel atık suları (arıtıldığını varsaysak bile) halen Karacaören I BG ne deşarj edilmektedir: Bu fiili durum ortada iken bu özel hüküm nasıl, kim, hangi kurum tarafından uygulanacaktır? Gerçek dışı bir özel hüküm olup kaldırılmalıdır. |
| M/47 | Bu alanlarda kalan tapulu şahıs arazileri içme ve kullanma suyu kullanan idarece yapılacak program dahilinde kamulaştırılır. Bu özel hüküm teknik ve hukuki olarak uygulanamaz. Aynı hüküm Eğirdir gölü içinde getirilmişti tek bir metrekare arazide uygulanmadı, uygulanma şansı da yoktur. |
| M/50 | Zaten 1380 sayılı kanun, ilgili yönetmelik ve sirkülerle kurala bağlanmış balıkçılığı ilgilendiren bu uygulamaların özel hükümler içinde yer alınmasına gerek yoktur. |
| M/51 | Karacaören 1 Baraj Gölü yüzeyinde kafeslerde su ürünleri yetiştiriciliği yapan tesislerin toplam üretim kapasitesi 2015 yılı sonuna kadar yıllık 4200 tona düşürülecektir. Toplam kapasitenin tesislere göre dağıtımı Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca yapılır. Bu yaklaşık %40 lık bir üretim kapasitesi düşüşüne (7400 ton>4200 ton) karşılık gelmektedir. Bu azaltmanın gerekçesi ve teknik detayları açıklanmalıdır. |
| M/52 | Karacaören 2 Baraj Gölü’nde 2015 yılı sonu itibariyle su ürünleri yetiştiriciliği faaliyetlerine izin verilmez. Üreticilerin hak mahrumiyetleri için tedbirler getirilmelidir. |
| Göl Yeşil Kuşaklama Alanı M/57 | “Bu alanlarda tarımsal faaliyete ve otlatmaya izin verilmez” deniliyor, bu alan vatandaşın tapulu arazisi veya mera kanunu ile tanımlanmış çayır-mera ise bu özel hükmü nasıl uygulayacaksınız? Hangi kurum kuruluş kanunla verilmiş bir hakkı kullandırmama konusunda işlem yürütecek? |
| M/58/78/104 | “Yeni karayolu yapımına izin verilmez. Mevcut karayollarında sadece bakım ve onarım çalışmaları yapılabilir.” deniliyor. Havzada şiddetle ihtiyaç duyulan ve topografik özellikler nedeniyle Karacaören II BG kıyısından geçme zorunluluğu olan Isparta-Antalya duble yolu nasıl yapılacak?, yol genişletme nasıl sağlanacak?. Kısıtlayıcı ve uygulanamaz bir özel hüküm maddesi. Bu özel hüküm gerekçelendirilmemiş ve bu yolların içme suyu kalitesine olumsuz etkileri bilimsel verilerle ortaya konulmamıştır. Bu hükümler özetle; “havza içinde her bir koruma bölgesi için mevcut karayollarında trafik güvenliği ve duble yol, yeni çevre ve bağlantı yolları yapımı, genişletme, köprü, viyadük ilavesi vb. konularda Orman Su işleri, Çevre ve Şehircilik, Ulaştırma bakanlığı karayolları Gnl md. Koordinasyonunda gerekli çalışmalar yapılarak karar verilir” şeklinde düzenlenmelidir. Bu hüküm devam ettiği taktirde duble yol, çevre yolu dahil hiçbir ulaştırma alt yapısı ilave edilemez,, köprülü kavşak, köprü ve genişletme yapılamaz. Aksi halde Devlet kendi görev sorumluluklarını kendi kurumları aracılığı ile kilitleme yolunu seçmiş olur. |
| Göl Koruma alanı M/80/96 | Bu alanda yeni tarım alanları açılamaz. Mevcut tarım alanlarında ise İl GTHİM görüşleri doğrultusunda sadece organik tarıma izin verilir. Bu alanda hayvancılık faaliyetlerine sadece yerleşik halkın zati ihtiyacını karşılamak amacı ile izin verilir. Bu alanda otlatmaya izin verilmez. Deniliyor. Bu hükümler bilimsel ve hukuki bir temele dayalı değildir, zati ihtiyaç tanımı belirsizdir, tapulu mülk üzerinde tasarruf hakkının ortadan kaldırılması Anayasaya aykırıdır, organik tarım her yerde her ürün için, her çiftçi tarafından uygulanabilir bir işlem değildir, mera kanunu ve mera düzenlemeleri görmemezlikten gelinmiştir. Bu hükümler kaldırılmalı, gerçekçi hale getirilmeli, amaç göl suyu kalitesini korumak ise ( bitkisel ve hayvansal üretimde ) alınacak tedbirlerle iyi tarım uygulamaları özendirilmelidir. |
| M/108 | Entegre tesis niteliğinde tarım ve hayvancılık işletmelerine, bu işletmelerde oluşan atıkların kompostlaştırılması şartı ile göl maksimum su kotundan 5000 metre mesafe ve jeolojik tabanlı koruma alanlarının dışında kalması şartıyla izin verilebilir. Bu hükümler bilimsel ve hukuki bir temele dayalı değildir, Tapulu mülk üzerinde tasarruf hakkının ortadan kaldırılması Anayasaya aykırıdır, havzanın tarım ve tarıma dayalı sanayi potansiyelini yok etmek, havzanın sosyo ekonomik gelişmesini durdurmak gibi sonuçlara yol açacaktır. Topografik olarak tanımlanan bu mesafe ile havza sınırı arasında çoğu yerde entegre tesis veya işletme kurmak zaten mümkün olmayacaktır. |
| Jeolojik tabanlı I. Derece M/120/121 /122 | Bu alanda bulunan tarım alanlarında İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü görüşleri doğrultusunda sadece organik tarıma izin verilir. Göl Yeşil Kuşaklama Alanı bitiş sınırları ile Uzak Mesafeli Koruma Alanı başlangıç sınırları arasında kalan Jeolojik Tabanlı Birinci Derece Koruma Alanlarında hayvancılık faaliyetlerine yerleşik halkın zati ihtiyacını karşılamak amacı ile izin verilir. Sadece, halkın zati ihtiyacı karşılayacak olan hayvan sayısına göre kontrollü otlatmaya izin verilir. Tapulu mülk üzerinde tasarruf hakkının ortadan kaldırılması Anayasaya aykırıdır, organik tarım her yerde her ürün için uygulanabilir bir işlem değildir. Organik tarım konusu Ziraat Fakültesi ve GTHB il müdürlüğü ile hiç müzakere edilmemiş. Bu hüküm pratik olarak uygulanamaz. Öneri olarak iyi tarım uygulamaları ve diğer tedbirler getirilmelidir. Zati ihtiyaç ve ticari hayvancılık işletmesi terimleri arasında çelişkiler vardır. Mera kanunu ve uygulaması göz ardı edilmiş, ilgili kurumdan görüş alınmamıştır. |
| M/124 | Bu alanda yeni maden arama ruhsatı izni verilmez. Mevcut arama ruhsatlı alanlar için sondaj, araştırma çukuru, yarma, ve benzeri arama çalışmalarına izin verilmez. Deneme üretimine izin verilmez. Mevcut arama ruhsatlı alanlar için ön işletme, işletme izinleri verilmez. Mevcut işletme ruhsatlı alanlar için işletme ruhsatı yenilenmez. Bu özel hüküm, hassas alanlar ve koruma bölgeleri haritası da göz önüne alındığında, mevcut maden işletmelerinin yerleri dikkate alındığında bölgedeki madenciliği felç etmek için yeterli olacaktır. Uygulanması mümkün olmayıp, gerçekçi tedbirler ve hükümler üretilmesi gerekir. |
| Jeolojik tabanlı II. Derece M/132 | Bu alanda bulunan göl kıyı alüvyonlarında yer alan tarım alanlarında (Melikler, Gümüş, Çandır, Yenice, Şahne, Bozyaka) İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünce teknik olarak uygun bulunması durumunda sadece organik tarıma izin verilir. Uygulanamaz bir özel hüküm maddesi, Isparta için çok önemli bir tarımsal alan, turfanda sebzecilik bölgesi, sera alanları yok edilmeye çalışılmaktadır. Sera şartlarında organik tarım uygulaması nasıl yapılacaktır? Kaldırılmalı veya gerçekçi bir gerekçeye oturtularak hiç olmaz ise iyi tarım uygulamaları üzerinde durulmalıdır. |
| M/133 | Bu alanda yeni sanayi kuruluşuna ve entegre tarım-hayvancılık işletmesine izin verilmez. Bu madde havzanın en az %20 sini sanayi, hayvancılık ve tarıma kapatmaktadır. Uygulanamaz. Gerekçeleri ortaya konulup suyu kirleten sanayi, hayvancılık ve tarım faaliyetleri düzenlenmelidir. |
| Hassas alanlar ve koruma bölgeleri haritası | Haritayı anlaşılır ve kullanılabilir, özel hükümleri uygulanabilir kılacak olan her paydaş için en belirli kılavuz olacak karayolları, önemli tesisler, kritik kotlar (maksimumu minimum), mermer ve taş ocakları, su ürünleri üretim tesisleri vb. haritaya işlenmemiş. Yeterli detay yok. Bu hususlar mutlaka haritaya işlenmelidir. |
Prof. Dr. Osman ÇETİNKAYA
Dekan
